Celem utworzenia Europejskiej Sieci Natura 2000 jest realizacja przez Unię Europejską zobowiązań wynikających z Konwencji o Różnorodności Biologicznej (Rio 1992). Celem Konwencji jest min. ochrona różnorodności biologicznej i zrównoważone wykorzystywanie jej elementów.

Sieć funkcjonuje na podstawie dwóch aktów prawnych:

−  Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. o ochronie  dzikich ptaków) – obszary OSO;

−  Dyrektywa Siedliskowa (Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) – obszary SOO.

Realizacja  ww.  zapisów  ma  doprowadzić  do  stworzenia  w  całej  UE  spójnego systemu  połączonych  obszarów  cennych przyrodniczo. Zadaniem tak powstałej sieci będzie „utrzymanie  różnorodności  biologicznej  przez  ochronę  najcenniejszych,  najrzadszych   39 elementów  przyrody,  ale  też  najbardziej  typowych,  wciąż  jeszcze  powszechnych  układów przyrodniczych, charakterystycznych dla regionów biogeograficznych".

 Na terenie Nadleśnictwa Bielsk znajdują się  obszary:

Dolina Górnej Narwi - PLB200007.

Obszar  obejmuje  dolinę  Narwi  na  odcinku  od  zapory  wodnej  w  Bondarach  do Suraża,   z przylegającym  do  niej  kompleksem  stawowym,  zasilanym  w  wodę  z  systemu rzeczki  Lizy  (dopływu  Narwi),  usytuowanym  w  pobliżu  Suraża.  Koryto  Narwi  ma  tu naturalny  charakter, z meandrami  i  starorzeczami,  jej  dolina  ma  0,3-3,0  km  szerokości.

Większość  powierzchni  doliny  zajmują  zbiorowiska  szuwarowe,  których  występowanie  uzależnione  jest  od  corocznych  wylewów  rzeki.  Dominują  tu  turzycowiska  i  szuwary  mannowe,  a  wokół  starorzeczy  –  trzcinowiska.  Wzdłuż  rzeki  występują  zakrzewienia  i zadrzewienia  wierzbowe;  lasy  pokrywają  niewielką  część  doliny.  Około  60%  obszaru  jest użytkowane rolniczo (przeważają pastwiska i łąki kośne). Usytuowany koło Suraża kompleks "Stawów  Pietkowskich"  sąsiaduje  od  zachodu  i  południa  z  rozległymi  lasami  mieszanymi i liściastymi,  od  północy  i  wschodu  z  doliną  Narwi.  Stawy  są  silnie zarośnięte roślinnością szuwarową.

Ostoja ptasia o randze europejskiej E 30.

Występuje  co  najmniej  20  gatunków  ptaków  z  Załącznika  I  Dyrektywy  Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla: cyranka 10%-16% populacji krajowej (C3), krwawodziób 9-11% populacji krajowej (C3), co najmniej 7%  populacji  krajowej  (C6)  błotniaka  łąkowego,  4%-5,5%  populacji  krajowej  rycyka  (C3) oraz co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: błotniak stawowy,  cietrzew  (PCK),  derkacz,  dubelt  (PCK),  kropiatka,  rybitwa  czarna,  sowa  błotna (PCK), świerszczak, zielonka (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występuje wodniczka (PCK). Dolina Górnej Narwi jest jedną z najlepiej zachowanych w Polsce dolin rzecznych i stanowi,  obok  Bagien  Biebrzańskich,  jeden  z  największych  obszarów  mokradeł środkowoeuropejskich.  Kształtowane  przez  regularne  wylewy  rzeki,  są  one  uznawane za siedliska  o  największej  różnorodności  biologicznej  w  strefie  klimatu  umiarkowanego.

Występuje  tu  13  typów  siedlisk  z  Załącznika  I  Dyrektywy  Siedliskowej  oraz  12  gatunków zwierząt z Załącznika II tej Dyrektywy.

Puszcza Białowieska - PLC200004.

Obszar  obejmuje  polską  część  Puszczy  Białowieskiej  w  granicach  zwartego kompleksu  leśnego.  Dominujący  i  najbardziej  typowy  krajobraz  tego  obszaru  stanowią płaskie  równiny  gliniastej  moreny  dennej  (40,5%  powierzchni,  145-165  m  n.p.m.),  gdzie przeważają  gleby  brunatne,  płowe  i  opadowo-glejowe,  pokryte  lasami  liściastymi,  głównie grądami Tilio-Carpinetum. Silny związek przestrzenny z łęgami i torfowiskami jest przyczyną przewagi  wilgotnych  lasów  grądowych.  Dużej  mozaikowości i  różnorodności  siedlisk odpowiada  wysoki  stopień  różnorodności  biologicznej  oraz  duży  udział  starodrzewów i drzewostanów naturalnych.

 Ostoja ptasia o randze europejskiej E 31. Obejmuje Białowieski Rezerwat Biosfery.

Gniazduje tu około 240 gatunków ptaków. Na  obszarze  ostoi  występuje  co  najmniej  45  gatunków  ptaków  z  Załącznika I Dyrektywy  Rady  79/409/EWG,  12  gatunków  z  Polskiej  Czerwonej  Księgi  (PCK)  –  na gruntach będących  w zarządzie Nadleśnictwa Bielsk nie stwierdzono występowania ptaków z PCK.

Około  80  %  obszaru  zajmują  rodzaje  siedlisk  leśnych  ujęte  w  Załączniku I Dyrektywy  Rady  92/43/EWG.  Stwierdzono  tu  również  płaty  nieleśnych  siedlisk  z  tego załącznika. Łącznie stwierdzono tu 12 rodzajów siedlisk z Załącznika I.  Występuje  tu  39  gatunków  zwierząt  umieszczonych  w  Załączniku  II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Bardzo dobrze jest reprezentowana fauna ssaków, która obejmuje łącznie 58 gatunków (72% fauny Polski niżowej). Flora roślin naczyniowych, która należy do najlepiej poznanych i jej lista jest prawie kompletna, liczy prawie 1020 gatunków. Stanowi to połowę gatunków roślin naczyniowych Polski niżowej. Spośród nich 3 gatunki roślin znajduje się w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. 

Dolina Górnego Nurca - PLB200004.

Rozległy  kompleks  podmokłych  łąk  położony  w  dolinie  rzeki  Nurzec, usytuowany w  górnym  biegu  rzeki  między  miejscowościami  Kleszczele  i  Nurzec.  Dawniej  silnie zabagniony  i  corocznie  zalewany  teren,  został  osuszony  w  połowie  lat  50-tych.  Łąki  są częściowo  użytkowane,  częściowo  opuszczone.  Nieużytkowane  obszary  zaczynają  zarastać drzewami i krzewami.

W ostoi gniazduje i żeruje 103 gatunki ptaków, w tym 16 z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Jest to miejsce jesiennych koncentracji (100 osobników) Ciconia ciconia.

Murawy w Haćkach – PLH200015.

Ostoja „Murawy w Haćkach" położona jest na Wysoczyźnie Bielskiej, około 7 km na północ od Bielska Podlaskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie wsi Haćki. Największa część ostoi przylega do zabudowań wsi od strony południowo-zachodniej, druga obejmuje pagórek kemowy leżący na północny wschód od wsi, tuż przy szosie Bielsk Podlaski – Białystok, a trzecią stanowi grupa niewielkich pagórków otoczonych polami ornymi i łąkami, usytuowana między wsiami Proniewicze i Hryniewicze Duże.

Szata roślinna projektowanej ostoi „Murawy w Haćkach" wyróżnia się niezwykłym bogactwem i różnorodnością na tle sąsiednich obszarów Równiny Bielskiej o zdecydowanie rolniczym charakterze i równinnym krajobrazie. Jak dotąd stwierdzono tu występowanie około 400 gatunków roślin naczyniowych. Okolice Haciek wysokie walory przyrodnicze zawdzięczają w głównej mierze obecności licznych gatunków ciepłolubnych roślin, związanych z murawami kserotermicznymi. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują: goryczka krzyżowa Gentiana cruciata i oleśnik górski Libanotis pyrenaica, zagrożone wyginięciem w województwie podlaskim oraz objęte ochroną ścisłą w Polsce: wspomniana już goryczka krzyżowa i zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris. Ten ostatni gatunek tworzy tu populacje liczące łącznie przeszło 10 000 osobników. Rejon Haciek to obszar występowania najlepiej wykształconych muraw kserotermicznych między doliną Bugu a Suwalszczyzną. W obrębie ostoi stwierdzono występowanie chronionych storczyków: podkolana białego Platanthera bifolia i stoplamka krwistego Dactylorhiza incarnataoraz szeregu rzadkich regionalnie gatunków, takich jak: pierwiosnek lekarski Primula veris, goździk kartuzek Dianthus carthusianorum, wiązówka bulwkowa Filipendula vulgaris, posłonek rozesłany Helianthemum ovatum, tymotka Boehmera Phleum phleoides, żebrzyca rocznaSeseli annuum, driakiew żółtawaScabiosa ochroleuca i przetacznik pagórkowyVeronica teucrium.

Ostoja w Dolinie Górnej Narwi - PLH200010.

Obszar leży na wysokości 118 – 158m npm. Obejmuje dolinę Narwi na odcinku od zapory wodnej w Bondarach do Suraża oraz leżące w lasach pobliżu Suraża, silnie zarośnięte "Stawy Pietkowskie". Jest to jeden z najlepiej zachowanych w Polsce fragmentów doliny rzecznej o reżymie kształtowanym przez regularne wylewy. Koryto Narwi ma na tym odcinku naturalny charakter, z meandrami i starorzeczami. Wzdłuż koryta rosną zakrzewienia i zadrzewienia wierzbowe. W dolinie o szerokości 0,3-3,0 km występują zbiorowiska szuwarowe, turzycowiska i szuwary mannowe, a wokół starorzeczy - trzcinowiska. Lasy pokrywają niewielką część doliny – 22%, w tym lasy iglaste 15,00 %, liściaste 4,00 %, mieszane 2,00 %, lasy w stanie zmian 1,00 %. Łąki i pastwiska zajmują 54,00 % powierzchni terenu, zbiorniki wodne 1,00%, a tereny rolnicze i działki - 23,00%.
Cenne mokradła nadnarwiańskie zalicza się do największych w środkowej Europie. Stwierdzono tu występowanie 13 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 12 gatunków zwierząt z Załącznika II tej Dyrektywy, a także co najmniej 20 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze. W okresie lęgowym obszar zasiedla: cyranka, krwawodziób, błotniak łąkowy, rycyk, błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, kropiatka, rybitwa czarna, sowa błotna, świerszczak, zielonka, wodniczka.

Jelonka -  PLH200019.

Obszar obejmuje rezerwat przyrody Jelonka utworzony na piaszczystych nieużytkach porolnych w gminie Kleszczele na południowym skraju Puszczy Białowieskiej, wraz z otoczeniem oraz rez. Czechy Orlańskie, stanowiący pozostałość dawnej Puszczy Bielskiej (gmina Dubicze Cerkiewne). Trzy czwarte obszaru obejmują lasy iglaste, pozostałą część: siedliska rolnicze, łąkowo-zaroślowe i pozostałe leśne. Teren jest lekko pochylony w kierunku południowo-wschodnim. Pokrywają go utwory zlodowacenia środkowopolskiego. Są to głównie piaski i żwiry z głazami. Pomimo ubogich gleb szata roślinna jest dość bogata i urozmaicona. W części wokół rez. Jelonka występują głównie murawy napiaskowe z rzadkimi gatunkami roślin.

W samym rezerwacie stwierdzono występowanie ponad 150 gatunków roślin naczyniowych, ok. 40 gatunków mszaków i ponad 60 gatunków porostów. Wśród roślin naczyniowych jest szereg gatunków rzadkich i zanikających w związku z powszechnym zalesieniem tego typu siedlisk. Są to m.in. goździk piaskowy, łyszczec baldachogronowy, strzęplica sina, mącznica lekarska, chroszcz nagołodygowy. Dużą powierzchnię, głównie na terenie rezerwatu zajmuje zbiorowisko murawy napiaskowej z udziałem jałowców. We wschodniej części rezerwatu występują trzy, nieckowate płytkie obniżenia o płaskim dnie z wodą utrzymującą się często przez cały rok. Przez okoliczną ludność zwane są ługami. Występują tu w układzie koncentrycznym, trzy typy zbiorowisk. Na obrzeżach wykształca się zbiorowisko trzęślicy modrej, za nim występuje zbiorowisko niskich turzyc: siwej i pospolitej. Całe dno nieckowatych obniżeń zajmuje zbiorowisko turzycy nitkowatej. Część wokół rezerwatu Czechy Orlańskie porastają około 100 letni bór sosnowy i świerkowo-sosnowy. Największą powierzchnię zajmuje bór brusznicowy a w płaskich obniżeniach występuje bór trzęślicowy. Podszycie i runo są dobrze rozwinięte i zawierają wszystkie typowe elementy zbiorowisk borowych.

Ostoja jest niezwykle cenna ze względu na bezkręgowce. Występuje tu stabilna populacja szlaczkonia szafrańca oraz przeplatki aurinii. Ponadto jest ona obecnie jednym z dwóch miejsc w województwie podlaskim (i w Polsce) rzeczywistego występowania modraszka eroidesa. Częste stwierdzanie obecności wilka w tym rejonie sugeruje, iż obszar ten stanowi ostoję dla tego gatunku.

Występują tu naturalne bory sosnowe (w rezerwacie Czechy Orlańskie; stanowiska widłakowatych (widłaka jałowcowatego, widłaka goździstego, widlicza spłaszczonego), oraz rośliny z rodziny wrzosowatych( pomocnika baldaszkowego). Prowadzące do nich stadia sukcesji: murawy piaskowe, kontynentalne wrzosowiska z mącznicą, zapusty jałowcowo-osikowe, najlepiej zachowały się w rezerwacie Jelonka. W tym rezerwacie chronione jest także torfowisko przejściowe, otoczone łąkami trzęślicowymi. Dobrze, choć na niewielkich powierzchniach zachowały się murawy bliźniczkowe. Liczne populacje chronionych gatunków, m.in. kocanki piaskowe. Stanowiska goryczki wąskolistnej, goździka kartuzka, kopytnika pospolitego, wawrzynka wilczełyko, czarcikęsa łąkowego i szczodrzeńca ruskiego.

Ostoja w Dolinie Górnego Nurca  - PLH200021.

Dolina Górnego Nurca (DGN) znajduje się w północno-wschodniej części Polski, w południowo-wschodniej części województwa podlaskiego. Osią Obszaru jest rzeka Nurzec - prawostronny dopływ Bugu IV rzędu. Rzeka Nurzec należy do rzek typowo nizinnych przepływających przez tereny bagienne i podmokłe. Wypływa w podmokłej dolinie na południowy wschód od miasta Czeremcha na wysokości ok. 180 m n.p.m. Całkowita długość rzeki wynosząca 100,2 km i powierzchnia zlewni rzędu 2082,6 km2 stawiają rzekę w pierwszej grupie największych rzek Makroregionu Północno-Wschodniego i jednocześnie kwalifikują do jednej z większych zlewni dopływów Bugu. Rzeka w znacznym stopniu jest uregulowana, a przylegające tereny zmeliorowane. Wykonano trzy jazy: w Kleszczelach, w Pogrebach, w Pawlinowie. Jazy te nie mają przepławek, w związku z czym naturalna dyspersja ryb jest ograniczona. W ostatnich latach, na skutek niedrożności rowów i działalności bobrów, następuje rewitalizacja doliny. W okresie wczesnowiosennym woda pochodząca z topniejącego śniegu i opadów atmosferycznych tworzy rozległe, ale krótkotrwałe rozlewiska na dużych połaciach łąk. W okresie wegetacyjnym wysoki poziom wód utrzymuje się do końca maja tylko lokalnie, uniemożliwiając koszenie oraz wypas krów, owiec i koni.

Na obszarze występują niewielkie kompleksy leśne Nadleśnictw Bielsk i Nurzec. Na całym badanym terenie zdecydowanie dominują łąki i pastwiska, zajmujące około 75% areału. Znakomita większość z nich jest wykaszana jedno- lub dwukrotnie w sezonie. Nierzadko po sianokosach prowadzony jest wypas. Poprzecinane są one licznymi rowami melioracyjnymi, w większości porośniętymi brzozami i krzaczastymi wierzbami. Około 15% terenu nie jest  w ogóle użytkowana lub użytkowana jest nieregularnie. Miejsca takie porośnięte są głównie pokrzywą i podlegają bardzo powolnej sukcesji roślinności drzewiastej. W miejscach bardziej podmokłych występują turzycowiska i trzcinowiska. Nie pokrywają one jednak więcej niż 3% powierzchni doliny. Większość łąk jest koszona dwa razy w roku. Lasy Doliny Górnego Nurca zajmują około 5% powierzchni i występują w dużym rozproszeniu. Znajdują się w granicach Nadleśnictw Bielsk i Nurzec. Są to  w większości drzewostany gospodarcze, głównie olsy i bory mieszane wilgotne. Zróżnicowanie wiekowe drzewostanów jest bardzo duże - najstarsze olsy mają 95 lat.

O wartości przyrodniczej Doliny Górnego decydują przede wszystkim rozległe wielkoprzestrzenne użytki zielone, zajmujące ponad 90% powierzchni całego obiektu. Najcenniejsze fitocenozy tych ekstensywnie użytkowanych łąk, lokują się w przykrawędziowej strefie doliny, zwłaszcza w jej części północnej  i wschodniej. Są to siedliska zasilane głównie wodami soligenicznymi, co warunkuje względnie dobre uwilgotnienie przez większą część sezonu wegetacyjnego. Cennym uzupełnieniem krajobrazu Doliny Górnego Nurca są zbiorowiska zajmujące wyniesienia wśród gruntów hydrogenicznych, a także siedliska mineralne przy krawędzi doliny: murawy napiaskowe, wrzosowiska oraz murawy bliźniczkowe. Są to wprawdzie siedliska drobnopowierzchniowe, ale w ich składzie florystycznym notuje się gatunki rzadkie dla rodzimej flory.