Wydawca treści
Ochrona lasu
Ochrona lasu od zawsze jest priorytetem gospodarki leśnej. Las jest tu rozumiany jako ekosystem leśny – oznacza to przede wszystkim to, że cele ochronne odnoszą się nie tylko do drzewostanu, lecz także do biotopu i całej biocenozy, a więc do wszystkich elementów składowych lasu, takich jak drzewostan, gleba, ściółka, runo, podszyt, fauna, flora itp. Ochrona lasu to szereg działań mających na celu podniesienie naturalnej odporności lasów poprzez działania profilaktyczne oraz, w razie potrzeby, wykonywanie zabiegów zwalczania zjawisk i organizmów szkodliwych, zagrażających trwałości lasu.
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwala nam - leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmujemy działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Czynniki zagrażające ciągłości lasu:
• czynniki abiotyczne (fizyczne) – powstają w wyniku oddziaływania na las warunków przyrody nieożywionej, ekstremalne zjawiska atmosferyczne np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury.
Do najczęściej występujących zagrożeń abiotycznych należą czynniki atmosferyczne:
• długotrwały brak opadów powodujący susze,
• nadmierne i gwałtowne opady deszczu (wypłukiwanie sadzonek), gradu (uszkodzenia mechaniczne sadzonek) i mokrego śniegu (okiść – śniegołomy),
• gwałtowne wiatry, wywalające i łamiące drzewa,
• przymrozki, powodujące uszkodzenia pędów, wysadzanie sadzonek.
• czynniki biotyczne – powstają w wyniku procesów życiowych owadów, grzybów i zwierząt np. ssaki roślinożerne, szkodliwe owady, grzyby patogeniczne
Do najczęściej występujących zagrożeń biotycznych należą:
• szkodniki owadzie (pierwotne i wtórne),
• grzyby patogeniczne,
• nadmierne występowanie zwierząt roślinożernych,
• podtopienia powodowane przez bobry.
Las jest miejscem życia wielu gatunków owadów. W specyficznych warunkach niektóre z nich stanowią zagrożenie dla lasu. Dzielimy je wtedy na:
szkodniki pierwotne, które atakują zdrowe drzewa (np. owady liściożerne czyli foliofagi),
szkodniki wtórne – atakujące i zasiedlające drzewa, które zostały osłabione wskutek działania innych czynników np. suszy czy zanieczyszczeń przemysłowych).
Na terenie nadleśnictwa prowadzi się kontrolę występowania szkodliwych owadów, która pozwala na określenie potencjalnego zagrożenia masowego występowania (gradacji) tych szkodników.
Najwięcej szkód wyrządzają owady, których gąsienice lub larwy ogryzają lub zjadają liście czy igły. Poważne problemy sprawiają również owady żerujące na korzeniach drzew i krzewów.
Jesienią leśnicy sprawdzają liczebność pędraków i larw owadów zimujących w ściółce i glebie, aby oszacować zagrożenie dla lasu na rok następny. W ramach ograniczenia występowania szkodliwych owadów na terenie nadleśnictwa prowadzi się następujące działania:
- wykładanie i kontrola różnego rodzaju pułapek (feromonowych i klasycznych),
- wyznaczanie i szybkie usuwanie z lasu drzew opanowanych przez owady (drzewa trocinkowe)
- kontrole nadzwyczajne występowania szkodników pierwotnych,
- zwalczanie ryjkowców (szeliniak) poprzez wykonywanie rowków i dołków chwytnych z krążkami sosnowymi,
- w ostateczności zwalczanie chemiczne (tylko w wyjątkowych sytuacjach opryski certyfikowanymi preparatami, obecnie odchodzi się od stosowania środków chemicznych na rzecz biologicznych metod ochrony lasu).
Potencjalnym zagrożeniem ze strony grzybów są: korzeniowiec wieloletni wywołujący hubę korzeniową oraz opieńki powodujące opieńkową zgniliznę korzeni. Niezwykle istotna jest w tym wypadku kontrola stanu sanitarnego drzewostanów i w razie potrzeby stosowanie preparatów ochronnych. Ograniczeniem powstałych szkód z tytułu występowania huby korzeniowej i zhamowania jej dalszego rozprzestrzeniania się jest zabezpieczanie pni usuniętych w cięciach pielęgnacyjnych drzew przy użycia biopreparatu zawierającego grzybnię Phlebiopsis gigantea (grzyb konkurencyjny w stosunku do huby, nieszkodliwy dla drzew).
Zwiększanie naturalnej odporności ekosystemów leśnych nadleśnictwo realizuje poprzez stosowanie biologicznych metod ochrony lasu. W tym celu wykonuje się:
• zakładanie zbiorników małej retencji,
• zakładanie remiz,
• wywieszanie budek lęgowych dla ptaków,
• wykładanie karmy dla ptaków w okresie zimowym,
• ochronę mrowisk.
Ochrona najmłodszego pokolenia lasu (uprawy), które stanowi szczególnie atrakcyjny pokarm dla wielu zwierząt leśnych, pociąga za sobą wysokie koszty. Odnowienia i zalesienia nie byłyby możliwe, gdyby nie zastosowano grodzenia upraw, palikowania poszczególnych sadzonek czy innych sposobów zabezpieczania przed zwierzyną takich jak:
- smarowania pędów preparatem zniechęcającym do zgryzania
- zabezpieczanie pędów pakułami lub wełną owczą
- zakładanie osłonek na całe drzewka lub tylko na okółki
• czynniki antropogeniczne – powstałe w wyniku działalności człowieka, która przynosi szkody w lasach np. pożary, zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby, masowa turystyka i rekreacja.
Do najczęstszych zagrożeń antropogenicznych należą:
• zanieczyszczenia powietrza i gleby (energetyka, gospodarka komunalna, transport),
• zanieczyszczenia wód,
• pożary lasu,
• nadmierna penetracja lasu,
• sztuczne obniżanie poziomu wód gruntowych,
• wprowadzanie obcych gatunków roślin.
My leśnicy dbamy o to, by osoby odwiedzające las czuły się bezpiecznie i jednocześnie same przestrzegały przepisów prawa. Dzięki edukacji leśnej coraz więcej osób włącza się np. w zwalczanie procederu zaśmiecania lasów czy jazdy w niedozwolonych miejscach na motocyklach, quadach. Osobną grupę zagrożeń ze strony człowieka jest szkodnictwo leśne. Zwalczaniem przestępstw i wykroczeń leśnych na terenie nadleśnictwa zajmuje się straż leśna i pracownicy terenowi administracji nadleśnictwa.
Do bezpośrednich form negatywnego oddziaływania ludzi na lasy należy zaliczyć:
- wywożenie śmieci do lasu,
- nielegalną wycinkę i kradzież drewna,
- kłusownictwo,
- kradzieże sadzonek z upraw i niszczenie drzewek,
- niszczenie urządzeń turystycznych, tablic informacyjnych i ostrzegawczych,
- niszczenie stanowisk roślin chronionych,
- płoszenie zwierzyny, niszczenie gniazd ptaków i mrowisk.